Densytometria, znana również jako badanie gęstości mineralnej kości (BMD), jest kluczowym narzędziem diagnostycznym pozwalającym ocenić stan zdrowia naszych kości. W obliczu rosnącej liczby osób cierpiących na osteoporozę, zrozumienie tego badania, jego celów i przebiegu staje się niezwykle ważne dla utrzymania zdrowia i sprawności przez całe życie.
Czym jest densytometria i jak działa?
Densytometria to nieinwazyjne badanie obrazowe, które wykorzystuje niewielką dawkę promieniowania rentgenowskiego do pomiaru ilości minerałów, głównie wapnia, w określonych fragmentach kości. Najczęściej badane obszary to kręgosłup lędźwiowy, szyjka kości udowej oraz przedramię. Wyniki badania są przedstawiane w postaci wskaźników T-score i Z-score, które porównują gęstość kości pacjenta z gęstością kości osoby młodej o podobnej płci (T-score) lub z przeciętną dla danej grupy wiekowej i płci (Z-score). Pozwala to na wczesne wykrycie osteopenii (stanu poprzedzającego osteoporozę) oraz osteoporozy, czyli choroby charakteryzującej się znacznym ubytkiem masy kostnej i zwiększoną łamliwością kości.
Kto powinien wykonać badanie densytometryczne?
Istnieje szereg czynników ryzyka, które mogą wskazywać na potrzebę wykonania densytometrii. Do podstawowych grup ryzyka należą kobiety po menopauzie, zwłaszcza te z wczesnym początkiem przekwitania lub z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku osteoporozy. Badanie jest również zalecane osobom po 50. roku życia, niezależnie od płci, jeśli doświadczyły złamań przy minimalnym urazie, tracą wzrost lub mają deformacje kręgosłupa. Osoby z niektórymi chorobami przewlekłymi, takimi jak choroby tarczycy, przytarczyc, reumatoidalne zapalenie stawów, choroby zapalne jelit, a także osoby przyjmujące długoterminowo kortykosteroidy lub inne leki osłabiające kości, powinny również rozważyć wykonanie densytometrii. Nie można zapominać o palaczach tytoniu i osobach nadużywających alkoholu, które mają zwiększone ryzyko rozwoju osteoporozy.
Przygotowanie do badania densytometrycznego
Przygotowanie do densytometrii jest zazwyczaj proste i nie wymaga specjalnych wyrzeczeń. Kluczowe jest unikanie suplementów wapnia na około 24 godziny przed badaniem, ponieważ mogą one wpływać na wyniki. W dniu badania zaleca się noszenie luźnych, wygodnych ubrań, najlepiej bez metalowych elementów, guzików czy zamków błyskawicznych, które mogą zakłócać obraz. Ważne jest również poinformowanie lekarza lub technika o wszelkich niedawno wykonanych badaniach z użyciem kontrastu, np. badaniach radiologicznych przewodu pokarmowego, ponieważ mogą one wymagać odroczenia terminu densytometrii. W przypadku kobiet, badanie zazwyczaj nie jest wykonywane w ciąży.
Przebieg badania densytometrycznego
Samo badanie jest szybkie i bezbolesne. Pacjent kładzie się na specjalnym stole, a nad nim przesuwa się ramię aparatu densytometrycznego. W zależności od tego, które obszary są badane, pacjent może być poproszony o ułożenie nóg w specjalnym stelażu lub o położenie przedramienia na stoliku. Skanowanie trwa zazwyczaj od 10 do 30 minut. Podczas badania należy pozostać w bezruchu, aby zapewnić jak największą dokładność wyników. Po zakończeniu badania pacjent może od razu wrócić do normalnej aktywności.
Interpretacja wyników i dalsze postępowanie
Wyniki densytometrii dostarczają lekarzowi kluczowych informacji o stanie zdrowia kości. T-score poniżej -2.5 zazwyczaj wskazuje na osteoporozę, podczas gdy wartość między -1 a -2.5 sugeruje osteopenię. Wartości powyżej -1 uznawane są za prawidłowe. Lekarz na podstawie wyników densytometrii, wywiadu medycznego i innych czynników ryzyka podejmuje decyzje dotyczące dalszego leczenia lub profilaktyki. Może to obejmować zalecenie zmian w diecie (zwiększone spożycie wapnia i witaminy d), regularną aktywność fizyczną, a w niektórych przypadkach wdrożenie farmakoterapii mającej na celu spowolnienie utraty masy kostnej lub jej odbudowę. Regularne wykonywanie densytometrii pozwala na monitorowanie skuteczności leczenia i wczesne reagowanie na ewentualne pogorszenie stanu kości.
