Shigelloza to ostra choroba zakaźna wywoływana przez bakterie z rodzaju Shigella. Jest to jedna z głównych przyczyn biegunki bakteryjnej na świecie, szczególnie niebezpieczna dla małych dzieci i osób o osłabionej odporności. Zrozumienie jej objawów, dróg przenoszenia i metod zapobiegania jest kluczowe dla ochrony zdrowia własnego i bliskich.

Czym jest shigelloza i jakie są jej przyczyny?

Shigelloza jest bakteryjną infekcją jelitową, która manifestuje się przede wszystkim jako ostra biegunka. Wywołują ją cztery gatunki bakterii z rodzaju Shigella: Shigella dysenteriae, Shigella flexneri, Shigella boydii oraz Shigella sonnei. Bakteria ta jest gram-ujemna, beztlenowa i produkuje toksynę shiga (dotyczy to szczególnie Shigella dysenteriae typu 1), która jest silnie cytotoksyczna i może prowadzić do poważnych powikłań. Okres inkubacji choroby jest zazwyczaj krótki, od jednego do trzech dni, choć może się wydłużyć do tygodnia.

Objawy shigellozy – na co zwrócić uwagę?

Pierwsze objawy shigellozy pojawiają się nagle i mogą być mylone z innymi infekcjami żołądkowo-jelitowymi. Do najczęstszych symptomów należą:

• Biegunka: Początkowo wodnista, często przechodząca w biegunkę krwistą lub śluzową. Stolce mogą być częste i obfite.
• Ból brzucha: Silne skurcze i bóle w podbrzuszu są charakterystyczne dla tej infekcji.
• Gorączka: Często towarzyszy jej wysoka temperatura ciała, dreszcze.
• Nudności i wymioty: Chociaż nie zawsze występują, mogą towarzyszyć pozostałym objawom.
• Uczucie parcia na stolec: Nawet gdy jelito jest puste, pacjent odczuwa potrzebę oddania stolca.

W cięższych przypadkach, zwłaszcza u dzieci, shigelloza może prowadzić do odwodnienia, które jest stanem zagrażającym życiu. Objawy odwodnienia to m.in. suchość w ustach, zmniejszone oddawanie moczu, zapadnięte oczy, osłabienie i senność.

Jak dochodzi do zakażenia shigellozą? Drogi przenoszenia

Shigella jest bardzo zakaźna i przenosi się głównie drogą fekalno-oralną. Oznacza to, że bakterie dostają się do organizmu poprzez spożycie zanieczyszczonej żywności lub wody, albo przez kontakt ze skażonymi powierzchniami, a następnie z rękami do ust. Główne drogi przenoszenia to:

• Spożycie skażonej żywności: Szczególnie produkty, które nie są poddawane obróbce termicznej, takie jak sałatki, owoce czy warzywa, mogą być źródłem zakażenia, jeśli były przygotowywane przez osobę zakażoną lub zanieczyszczone wodą.
• Spożycie skażonej wody: Pływanie w zanieczyszczonych zbiornikach wodnych lub picie nieprzegotowanej wody może prowadzić do infekcji.
• Kontakt z osobą zakażoną: Bezpośredni kontakt z kałem osoby chorej, np. poprzez niewłaściwą higienę rąk po skorzystaniu z toalety, jest częstym sposobem przenoszenia.
• Kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami: Dotykanie powierzchni, na których znajdują się bakterie (np. klamki, zabawki) i następnie wkładanie rąk do ust.

Wysoka zakaźność oznacza, że do wywołania choroby wystarczy niewielka liczba bakterii.

Diagnostyka i leczenie shigellozy

Rozpoznanie shigellozy opiera się na wywiadzie lekarskim, badaniu fizykalnym oraz badaniach laboratoryjnych. Kluczowe jest potwierdzenie obecności bakterii Shigella w próbce kału pacjenta. Badanie mikrobiologiczne kału, zwane posiewem, pozwala na identyfikację patogenu i określenie jego wrażliwości na antybiotyki.

Leczenie shigellozy skupia się przede wszystkim na zapobieganiu odwodnieniu i łagodzeniu objawów. W łagodnych przypadkach wystarcza:

• Nawadnianie: Podawanie doustnych płynów nawadniających (ORS) jest kluczowe. W cięższych przypadkach może być konieczne dożylne podawanie płynów.
• Dieta: Zaleca się lekkostrawną dietę, unikając produktów mlecznych i tłustych potraw.

Antybiotyki są zazwyczaj przepisywane w przypadkach umiarkowanych i ciężkich, a także u osób z grupy ryzyka. Wybór antybiotyku zależy od antybiogramu, czyli określenia wrażliwości bakterii na poszczególne leki. Ważne jest, aby stosować się do zaleceń lekarza i ukończyć pełną kurację antybiotykową, nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej, aby zapobiec nawrotom i rozwojowi antybiotykoodporności.

Zapobieganie shigellozie – jak się chronić?

Najskuteczniejszym sposobem walki z shigellozą jest profilaktyka, która opiera się na podstawowych zasadach higieny:

• Częste i dokładne mycie rąk: Szczególnie po skorzystaniu z toalety, przed przygotowywaniem posiłków i jedzeniem, a także po kontakcie ze zwierzętami. Używaj mydła i ciepłej wody.
• Gotowanie żywności: Upewnij się, że żywność jest odpowiednio ugotowana, zwłaszcza mięso i drób.
• Unikanie surowej żywności z niepewnych źródeł: Ogranicz spożycie sałatek, owoców i warzyw, które mogą być zanieczyszczone, jeśli nie masz pewności co do ich pochodzenia i sposobu przygotowania.
• Picie przegotowanej lub butelkowanej wody: Zwłaszcza w podróży do krajów o niższym standardzie sanitarnym.
• Utrzymanie czystości w kuchni i łazience: Regularnie dezynfekuj powierzchnie, które mają kontakt z żywnością oraz toaletę.
• Edukacja: Informowanie dzieci o znaczeniu higieny rąk jest kluczowe w zapobieganiu rozprzestrzenianiu się infekcji w żłobkach i przedszkolach.

Przestrzeganie tych prostych zasad może znacząco zmniejszyć ryzyko zakażenia shigellozą.